یادداشت برداری علمی (درخت حافظه)

چكیده: درخت حافظه روش علمی یادداشت برداری است كه بوسیله آن می توان شكل كلی موضوع و ارتباط بین نكات مختلف را نشان داد. شكل جای گیری مطالب در درخت حافظه به گونه ای است كه یادآوری و دوره مطالب را بسیار آسان می كند. با خواندن این مقاله با این روش آشنا خواهید شد.


در این روش مطالب بصورت فهرست وار نوشته نمی شوند بلكه شكل شاخه ای دارند، به این گونه كه موضوع اصلی و درجه اهمیت مطالب و ارتباط بین آنها بصورت كاملا مشخص نشان داده می شود. مزیت دیگر این روش آن است كه به راحتی می توان مطالب جدید را به درخت حافظه تكمیل شده اضافه كرد، بدون آنكه نظم مطالب از بین برود، در یادداشت برداری معمولی این كار امكان ندارد.
مهم تر از همه اینكه شكل ظاهری درخت حافظه در به خاطر آوردن مطالب كمك بسیاری می كند. اگر شما شكل درخت حافظه را به خاطر بیاورید و آن را در ذهن خود ترسیم كنید، مطمئنا مطالب ذكر شده در آن و ترتیب جای گیری آنها را نیز به خاطر خواهید آورد. چون در این روش برای درك مطالب و ارتباط آنها با یكدیگر قسمتهای بیشتری از مغز فعال می شود و یادآوری آسان تر خواهد شد.
درخت حافظه علاوه بر یادداشت برداری در موارد زیر نیز كاربرد دارد:
- خلاصه كردن مطالب
- تنظیم مطالبی كه از منابع مختلف گردآوری شده است.
- بررسی مسائل دشوار و پیچیده
- ایجاد طرحی كلی از موضوع مورد مطالعه

ترسیم درخت حافظه
در اینجا قسمتی از یك درخت حافظه را می بینید كه موضوع اصلی آن یادگیری مرحله ای است.
برای ترسیم درخت حافظه به ترتیب زیر عمل كنید:
1- موضوع اصلی را در پایین صفحه بنویسید و دور آن خط بكشید. سپس از این قسمت خطی را به طرف بالای صفحه امتداد دهید. این قسمت با شماره 1 در شكل مشخص شده است.
2- سپس خطوطی را از خط اصلی انشعاب دهید و نكات مهم مرتبط با موضوع را در كنار این خطوط بنویسید. این قسمت‌ها با شماره 2 در شكل نشان داده شده است.
3- اگر مطالب دیگری در ارتباط با نكات قبلی وجود دارد، خطوط قبلی را انشعاب داده و آن مطالب را بنویسید. این قسمت‌ها با شماره 3 در شكل نشان داده شده است.
4- خطوط قبلی را باز هم انشعاب داده و مطالب جزئی تر را در كنار آنها بنویسید. (شماره 4 در شكل)
همانطور كه می بینید این شكل دقیقا شبیه درختی است كه شاخه‌های آن به همه طرف پراكنده شده است. البته محدودیتی در شكل ظاهری درخت حافظه وجود ندارد، فقط باید به این نكته توجه داشت كه موضوع اصلی در پایین و گوشه صفحه قرار گیرد و مطالب دیگر به ترتیب اهمیت از آن منشعب شوند.
بعدها می توانید مطالب جدیدتر را نیز به همین ترتیب به درخت حافظه اضافه كنید.

تقویت مهارت یادداشت برداری به روش علمی ( تكنیك درخت حافظه )
وقتی به ترسیم درخت حافظه مسلط شدید، می توانید از آن بعنوان بهترین وسیله برای دوره مطالب و یا خلاصه نویسی استفاده كنید. بنابراین سعی كنید این مهارت را در خود پرورش دهید.
توصیه‌های زیر در پرورش این مهارت به شما كمك می كند:
- در بالای صفحه تاریخ رسم درخت حافظه را بنویسید.
- از كلمات و عبارات كوتاه و كلیدی استفاده كنید.
- مطالب را بصورت كلمات و عبارات كلیدی بر روی درخت حافظه یادداشت كنید و از توضیحات اضافی به پرهیزید. بخاطر داشته باشید كه فقط 20% اطلاعات باید بر روی درخت نوشته شود و 80% بقیه در حافظه نگهداری می شود. در هنگام دوره كردن اگر چند بار كلمات كلیدی را مرور كنید، ذهن فعال شده و بقیه مطالب را به یاد خواهید آورد.
- خوش خط و خوانا بنویسید. كلمات را با فاصله و خوانا بنویسید تا در خواندن آنها دچار مشكل نشوید.
- برای مشخص كردن مطالب متفاوت، از رنگ‌های مختلف استفاده كنید. این كار از سردرگمی شما جلوگیری كرده و به فهم مطلب كمك می كند. می توانید شاخه اصلی را با یك رنگ مشخص كرده و شاخه‌های منشعب شده را با رنگ دیگری و به همین ترتیب تا آخر.
- از نشانه‌ها و تصاویر استفاده كنید. در جایی كه لازم است از نشانه‌ها و نقاشی‌های كوچكی كه برایتان معنی دار و مرتبط با موضوع است، استفاده كنید. زیرا هنگام یادآوری مطالب، تصاویر سریع تر از كلمات به ذهن خطور می كنند و راحت تر به یاد آورده می شوند.
و نكته آخر اینكه، حتما یك بار این روش را امتحان كنید تا تاثیر مثبت آن را شخصا تجربه نمایید و سپس آن را بعنوان یكی از مهارت‌های یادگیری به كار بندید.

تمریناتی جهت تقویت تمركز حواس

تمرین شماره ۱:

كتابی را انتخاب كنید، یك صفحه از آن را در نظر گرفته و تعداد كلمات موجود در هر پاراگراف را بشمارید. یك بار دیگر این كار را تكرار كنید تا مطمئن شوید كه شمارش را درست انجام داده‌اید. در ابتدای كار با یك پاراگراف شروع كنید و هنگامیكه این تمرین برای شما آسان تر شد، تمام كلمات یك صفحه را بشمارید. شمارش را به طور ذهنی و با حركات چشم‌هایتان انجام دهید.

تمرین شماره ۲:

در ذهن خود از یك تا صد را بر عكس بشمارید.

تمرین شماره ۳:

در ذهن خود از شماره صد، سه تا سه تا بشمرید و كم كنید. ( ۱۰۰- ۹۷ – ۹۴ - ... )

تمرین شماره ۴:

یك كلمه و یا یك طرح ساده را انتخاب كنید و آن را به مدت ۵ دقیقه در ذهن خود تكرار كنید. هنگامیكه توانستید بهتر و آسان تر تمركز كنید. سعی كنید این كار را برای مدت ۱۰ دقیقه انجام دهید و بدون آنكه تمركز حواس خود را از دست بدهید.

تمرین شماره ۵:

یك میوه مثلا یك سیب را بردارید و از همه طرف به آن نگاه كنید. تمام حواس خود را بر روی آن متمركز كنید و به چیز دیگری غیر از آن سیب فكر نكنید. وقتی به سیب نگاه می كنید به چگونگی رشد آن و یا ارزش غذایی آن و یا حتی مغازه ای كه آن را خریده‌اید فكر نكنید، بلكه فقط و فقط به خود سیب فكر كنید. به آن نگاه كنید، آن را ببویید و لمس كنید.

تمرین شماره ۶:
همانند تمرین قبل عمل كنید با این تفاوت كه این بار چشمانتان بسته باشد. در ابتدا تمرین شماره ۵ را به مدت ۵ دقیقه تكرار كنید و سپس به انجام این تمرین بپردازید. چشمان خود را ببندید و سعی كنید طعم، رنگ و بوی میوه را احساس و تصور كنید و هر چه می توانید این تصویر را در ذهن خود شفاف تر كنید. اگر نتوانستید این كار را انجام دهید، چشمان خود را باز كنید، میوه را نگاه كنید و سپس تمرین را تكرار كنید.

تمرین شماره ۷:
یك شی ساده ( قاشق، چنگال و یا لیوان ) را بردارید و بر روی آن تمركز كنید. از همه طرف به آن نگاه كنید بدون آنكه كلمه ای در ذهن داشته باشید. سعی كنید فقط به آن شی نگاه كنید بدون آنكه بر اسامی و یا كلمات مربوط به آن فكر كنید.

تمرین شماره ۸:
پس از آنكه در انجام تمرین قبل مهارت پیدا كردید، می توانید این تمرین را انجام دهید. شكل هندسی كوچكی ( مثلث، مربع و یا دایره ) را بر روی كاغذ رسم كنید و آن را به رنگ دلخواه درآورید. سپس بر روی آن تمركز كنید. فقط به آن شكل فكر كنید و افكار نامربوط دیگر را از خود برانید.

سعی كنید در طی تمرین به كلمات فكر نكنید.


تمرین شماره ۹:
مانند تمرین قبل عمل كنید با این تفاوت كه این بار چشمانتان بسته باشد. اگر نتوانستید شكل را بطور كامل مجسم كنید، چشمانتان را باز كرده، چند دقیقه به شكل نگاه كنید سپس چشمان خود را ببندید و تمرین را ادامه دهید.

تمرین شماره 10 :
سعی كنید حداقل برای مدت ۵ دقیقه به هیچ چیز فكر نكنید. دقت كنید وقتی كه تمرین‌های قبلی را با موفقیت به پایان رساندید، آنگاه نوبت به این تمرین خواهد رسید. در آن هنگام شما برای انجام این تمرین آمادگی خواهید داشت و قادر خواهید بود برای مدتی معین به هیچ چیز فكر نكنید. به زودی این كار برای شما آسان و آسان تر خواهد شد.

منبع:
http://www.successconsciousness.com

جعبه یادگیری لایتنر

یكی از روش‌های مؤثر یادگیری مطالب ،استفاده از جعبه لایتنر است.
در اینجا نحوه كار با این جعبه را توضیح می دهیم و امیدواریم شما با استفاده از این ابزار ساده و سودمند ، بر یادگیری خود بیافزایید و در زمان محدودتر با كیفیت بهتر مطالب بیشتری را به خاطر بسپارید.
این وسیله توسط محقق اتریشی " سباستین لایتنر" طراحی شده و مطالب را از حافظه كوتاه مدت شما به حافظه بلند مدت منتقل می نماید. یادگیری به كمك این روش شما را از تكرار مطالب بی نیاز می سازد. همین امر یادگیری را شیرین و جذاب می كند.
بنا به روال گذشته مباحث علمی و زیر ساختی مقالات را با رنگ متفاوت می نویسم تا خوانندگان گرامی برای جلوگیری از اتلاف وقت از آن بگذرند. لیكن دانستن آن برای معلمان ، مشاوران ، برنامه ریزان آموزشی و درسی و كلیه كسانی كه به مباحث روان شناختی و تربیتی علاقه مند خالی از لطف نیست.

اساس علمی:
این وسیله بر اساس تجارب روان شناسی و تربیتی زیر طراحی شده است:
1. اگر انسان یك مطلب یا مفهوم را به خوبی فرا بگیرد بعد از یك روز تا یك هفته تقریباً 45% آن را فراموش می كند و بعد از یك ماه 80% آن فراموش می شود. به این ترتیب فقط 20% مطلب وارد حافظه درازمدت می شود. جعبه لایتنر برنامه را به گونه ای تنظیم می كند تا با بیشترین تكرار در قسمت خطرناك منحنی فراموشی ، مطالب به حافظه دراز مدت هدایت شود.
2. قانون یادگیری اسكینر: بر اساس این قانون هرگاه بعد از هر عملی پاداش دریافت شود، انجام آن عمل تشدید خواهد شد. امتیاز بیشتر، پاداش موفقیت در بازی است. این امتیاز شما را علاقمند می كند تا كماكان، با شدت بیشتری به بازی ادامه دهید.
این خاصیت در جعبه یادگیری لایتنر استفاده شده است، یعنی فرد تنها زمانی به قسمت بعدی می رود كه مطلب را آموخته باشد، این عمل درست مانند امتیاز دادن، فرد را به ادامه فرایند یادگیری تشویق می كند.
مزایای این وسیله:
1. از تكرارهای غیر ضروری جلوگیری می كند: شما برای آنكه مطلبی را از حافظه كوتاه مدت به بلند مدت منتقل كنید نیازمند تكرارهای مكرر هستید. وقتی صفحه ای را برای چندمین بار مطالعه می كنید، مجبورید مطالبی را نیز كه قبلا آموخته‌اید مجددا مرور كنید. در صورتی كه دیگر لزومی به تكرار نیست و تكرار بی جهت آنها باعث اتلاف وقت و انرژی، بی حوصلگی و در نتیجه دل زدگی شما می شود. اما جعبه لایتنر فقط مطالب چموش و رام نشدنی را شكار كرده و ما را وادار به تكرار آنها می كند.
2. اگر شما روند یادگیری را برای مدتی رها سازید، هیچ اختلالی در كار یادگیری ایجاد نمی شود جز آنكه مجبور می شوید كارت‌ها را بار دیگر مرور كنید. البته توصیه ما این است كه كار را به طور منظم ادامه دهید.
3. با گرفتن امتیاز و مشاهده پیوسته موفقیت ، یادگیری برای شما از عملی خسته كننده به یك بازی لذت بخش و دلنشین تبدیل می شود.

چگونه از جعبه لایتنر استفاده كنیم:
جعبه لایتنر یك قوطی در باز است كه از پنج قسمت تشكیل می شود.

عرض قسمت‌های مختلف به ترتیب 15,8,4,2,1 واحد است. این جعبه را می توانید خودتان با مقوا، جعبه یا قوطی‌های پودر لباسشویی ، كفش و... درست كنید، یا اینكه از بازار تهیه نمایید.
این روش را می توانید برای یادگیری لغات زبان انگلیسی و فارسی و یا هر فرمول یا مطالب درسی فراری كه می خواهید به خاطر بسپارید به كار گیرید.
هر موضوع یادگرفتنی را روی یك برگ كاغذ (فیش) بنویسید. دقت كنید كه روی هر فیش تنها یك موضوع یادگرفتنی نوشته شود. یعنی لغت را در یك روی كاغذ و جواب آن را در روی دیگر برگه می نویسید.

مراحل كار:
1. روز اول: تعدادی از برگه‌ها را تكمیل می كنید و پس از اینكه هر دوروی برگه را یكی دو بار مرور كردید، برگه‌ها را در خانه اول جعبه قرار دهید. می توانید هر روز، ده پانزده یا تعداد بیشتری برگه آماده نمایید . شاید در بعضی روزها هم برگه ای تهیه نكنید.
2. روز دوم: ابتدا برگه‌هایی را كه دیروز تهیه كرده بودید از خانه اول بردارید . سؤالات را از روی برگه بخوانید و سعی كنید جواب‌ها را به خاطر بیاورید. آنهایی را كه بلد نبودید، مجدداً در خانه اول قرار دهید و آنهایی را كه بلد بودید، به خانه دوم منتقل كنید. پشت این برگه‌های خانه دوم یك كاغذ رنگی با ارتفاع بیشتر قرار دهید.
در پایان، برگه‌هایی را كه در روز دوم برای اولین بار تهیه كرده‌اید در خانه اول قرار دهید.
3. روز سوم: به برگه‌های خانه دوم دست نمی زنید زیرا خانه دوم هنوز تكمیل نشده است و ظرفیت دو گروه برگه را دارد. پس باز هم از برگه‌های خانه اول شروع می كنید و برگه‌هایی را كه جواب سؤالاتشان را بلد هستید به خانه دوم منتقل می نمایید و در پشت كاغذ رنگی قرار می دهید تا این برگه‌ها با برگه‌های روز گذشته مخلوط نشود. برگه‌هایی كه پاسخشان را بلد نیستید به همراه برگه‌های جدیدی كه امروز تهیه كرده‌اید در خانه اول قرار دهید.
4. روز چهارم:
الف. ابتدا از خانه دوم شروع كنید، زیرا خانه دوم ظرفیت دو گروه برگه را دارد و ظرفیت آن روز قبل تكمیل شده است. ولی فقط برگه‌های ردیف جلوتر را بر می دارید . ( یعنی برگه‌هایی كه جلو كاغذ رنگی قرار دارند) سؤالات روی این برگه‌ها را مطالعه می كنید و اگر جواب درست دادید برگه‌ها را در داخل خانه سوم و در ابتدای آن قرار می دهید و پشت این برگه‌ها یك كاغذ رنگی با ارتفاع بیشتر قرار می دهید تا فاصله گذاری مشخص شود. ضمناً برگه‌های باقی مانده در خانه دوم را جلوتر می برید و كاغذ رنگی را در پشت این برگه‌ها می گذارید.
ب. سپس به خانه اول برگردید و برگه‌های آن را بردارید و آنهایی را كه بلد هستید در خانه دوم و پشت كاغذ رنگی قرار دهید.
ج. برگه‌هایی كه پاسخ آنها را بلد نیستید و همچنین برگه‌های جدیدی را كه تهیه كرده‌اید در خانه اول می گذارید.
5 . خانه سوم برای چهار گروه برگه در نظر گرفته شده و باید چهار روز صبر كنید تا این قسمت تكمیل شود . البته هر روز پس از ورود برگه‌ها از خانه دوم به خانه سوم پشت این برگه‌ها یك كاغذ رنگی می گذارید تا قسمت سوم هم به تدریج و پس از چهار روز تكمیل شود.
6. خانه چهارم جای هشت گروه برگه را دارد و هشت روز پس از ورود اولین برگه‌ها پر خواهد شد. خانه پنجم جای پانزده گروه برگه را دارد و شانزده روز پس از ورود اولین برگه‌ها، این قسمت تكمیل می شود. یعنی اگر شما در كارتان وقفه ای نیاندازید سی روز طول خواهد كشید تا هر پنج قسمت جعبه لایتنر تكمیل شود. توجه دارید كه بین هر دو گروه برگه یك كاغذ رنگی با ارتفاع بیشتر قرار می دهید تا برگه‌های مربوط به روزهای مختلف با یكدیگر مخلوط نشوند . از روز سی و یكم به تدریج برگه‌ها از داخل جعبه خارج می شوند و شما می توانید این برگه‌ها را بایگانی نمایید. زیرا پس از پنج بار تكرار موفقیت آمیز هر برگه در زمان‌های متفاوت، می توانید مطمئن باشید كه آن موضوع را برای همیشه فرا گرفته‌اید و هیچگاه آن را فراموش نخواهید كرد.
به این ترتیب شما با روشی كه شبیه بازی انفرادی است، در اوقات فراغت می توانید با كم‌ترین میزان اتلاف وقت آنچه را كه یادگیری اش برایتان مشكل تر است بیشتر تكرار كنید و زودتر و برای همیشه به خاطر بسپارید و آنچه را كه زودتر یاد می گیرید فقط با پنج بار تكرار برای همیشه فرا بگیرید.

نكته مهم: در هر مرحله كه به سؤال یك برگه نتوانستید جواب دهید باید آن را به اولین خانه برگردانید.

مطالعه به سبكی دیگر!

اغلب دانش آموزان، دانشجویان و علاقه‌مندان آموزشی از مربیان و استادان خود بارها پرسش می كنند كه چگونه مطالعه كنیم تا مطالب را بهتر در ذهن سازماندهی كنیم؟ صبح زود مطالعه كنیم یا شب هنگام؟ با صدای بلند مطالعه كنیم یا به آهستگی مطالب را مرور كنیم؟ پیشكسوتان فرهنگی نیز با توجه به تجربیات و روش‌های علمی شیوه‌هایی را توصیه می كنند.
مطلب زیر از كتاب زمینه روانشناسی "هیلگارد" تهیه شده كه می تواند پاسخگوی برخی از پرسش‌های مربوط به شیوه‌های مطالعاتی باشد. با هم این مطلب را مرور می كنیم:
اساس امر مطالعه و خواندن بدون فراموشی، یادگیری و حافظه است. در این جا با تكنیك " PQRST" ( كه مخفف آن در زبان لاتین، " Preview " مرور اجمالی، " Question " سوال، " Read " خواندن، "Self-recitation" تلقین و تكرار " Test" آزمون است) آشنا می شوید.

مرحله P (مرور اجمالی):
در اولین گام مطالعه، مروری اجمالی بر كل مطالب مورد مطالعه كنید تا از موضوعهای اصلی آن تصوری پیدا كنید. این كار را می توان با خواندن رئوس مطالب و سپس گفتارهای اصلی و تصاویر و عكس‌های آن انجام داد.
مهمترین جنبه مرحله مرور اجمالی این است كه می توان خلاصه مطالب را در پایان هر فصل به دقت خواند و در مورد هر یك از نكاتی كه در این خلاصه آمده است تامل كرد. خواه نا خواه به ذهنتان خطور می كند كه باید پس از خواندن مطالب جواب را پیدا كرده باشید و دستاورد این مرحله، به دست آوردن دید كلی نسبت به عناوین فصل‌ها و نحوه سازماندهی آنهاست.

مرحله Q (پرسش كردن):
عناوین اصلی مطالب را به یك یا چند پرسش تبدیل كنید؛ پرسش‌هایی كه با خواندن آن گفتارها، به پاسخ آنها دست می یابید. باید از خود بپرسید: " مطالب عمده ای كه مولف می خواهد در این گفتار بیان كند، چیست؟ "

مرحله R (خواندن):
در این مرحله، گفتار مورد نظر را با دقت به معنای آن بخوانید و بكوشید جواب پرسش‌هایی را كه در مرحله Q مطرح كرده بودید بیابید، لذا باید در مورد آنچه كه در دست مطالعه دارید تامل كنید و آن را به مطالب دیگری كه می دانید ارتباط دهید. پس می توان واژه‌ها یا عبارات كلیدی را در متن علامت زد. اصولا می بایست 10 الی 15 درصد متن را علامت زد زیرا در این مرحله، هدف این است كه واژه‌ها یا مطالب اصلی متن مشخص شود تا بعد بتوانید آنها را مرور كنید. تا وقتی تمام گفتار و مطالب كلیدی آن را نخوانده‌اید یادداشت بر ندارید این كار كمك می كند اهمیت نسبی هر نكته را دریابید.

مرحله S (تلقین و تكرار):
پس از به پایان رساندن مطالعه مطالب بكوشید تا نكات عمده آن را به یاد آورید و اطلاعاتی را كه در آن مطرح شده است از حفظ بیان كنید، درس پس دادن به خود، روش بسیار موثری برای تثبیت مطالب در حافظه است. مطالب را به زبان خودتان بیان كنید و اطلاعات مطرح شده را از حفظ بگویید. در نبود افراد بهتر است با صدای بلند این كار را انجام دهید اما اگر افراد دیگری هم حضور دارند می توانید این كار را در ذهنتان انجام دهید. مطلب را با متن مقابله كنید تا مطمئن شوید كه آنها را درست و كامل به یاد آورده‌اید. با تكرار یا از بركردن مطالب، متوجه می شوید كه چه چیزهایی را به خاطر نسپرده‌اید. این كار به شما كمك می كند تا اطلاعات را در ذهن خود سازماندهی كنید. پس از آنكه گفتار اولی به پایان رسید می توانید به گفتار بعدی بپردازید و باز هم مراحل S.R.Q را در مورد آن به كار بندید. همین روش را تا پایان گفتارهای یك فصل اعمال كنید.

مرحله T (آزمون):
پس از پایان مطالعه یك فصل، باید از خودتان امتحان بگیرید و كل مطالب فصل را مرور كنید. بنابراین یادداشت‌های خود را دوره كنید و ببینید كه آیا نكات اصلی را به یاد می آورید یا نه؟ بكوشید تا دریابید كه مطالب مختلف فصلها چه ارتباطی با هم دارند؟ در مرحله T ، ممكن است برای یافتن مطالب و نكات كلیدی به كل فصل مراجعه كنید و در این مرحله باید خلاصه فصل‌ها را بخوانید، همچنین به هر مدخلی جزئیات بیشتری بیفزائید. مرحله T را نباید به شب امتحان موكول كرد، بهترین زمان برای اولین مرور هر فصل، بلافاصله پس از خواندن آن است.
پژوهشهای انجام شده نشان می دهد كه روش (PQRST) بسیار مفید بوده است، به گونه ای كه بر روخوانی ساده مطالب فصل، از ابتدا تا انتها ارجحیت دارد، مرحله تلقین و تكرار در این روش بسیار مهم است. به جای چند بار خواندن مطالب بخش عمده زمان مطالعه را برای حفظ كردن فعالانه مطالب صرف كنید.
بر اساس پژوهشهای انجام شده، خواندن دقیق خلاصه مطالب هر فصل، پیش از خواندن آن، بهره وری مطالعه را بسیار بیشتر می كند. خواندن خلاصه هر فصل سبب می شود كه كل مطالب آن در ذهن سازماندهی شود. حتی اگر نخواهید از تمام مراحل روش (PQRST) پیروی كنید خوب است به اهمیت تلقین و تكرار و خواندن خلاصه مطلب فصل برای ورود به مطلب توجه خاصی مبذول كنید.
روح اله آقا صالح

مدیریت و بهره وری وقت و زمان

چكیده: یكی از اصول مهم مدیریت زمان اصل 20 - 80 است، یعنی از %20 زمان برای انجام %80 كارهایت استفاده كن. موفقیت در مدیریت صحیح زمان وابسته به تشخیص كارهای مهم است. در این مقاله قصد داریم تا تعدادی از راهكارهای مدیریت زمان را به شما معرفی كنیم.


از نظر مدیریت زمان كارها به چند دسته تقسیم می شوند:
۱- كارهای مهم و فوری: این كارها خود به خود انجام می گیرد.
۲- كارهای مهم و غیر فوری: این دسته كارهایی هستند كه افراد موفق و ناموفق را از هم جدا می كنند و معمولا افراد ناموفق آن را به تعویق می اندازند.
۳- كارهای فوری و غیر مهم: این كارها در جهت اهداف انسان نیستند اما انجام می شود.
۴- كارهای كم اهمیت و غیر ضروری: بعضی افراد به خاطر ناتوانی در انجام كارهای مهم و فوری ( گاهی برای تفنن و گاهی برای فرار از تمركز حواس ) خود را به این كارها سرگرم می كنند.

موفقیت در مدیریت صحیح زمان وابسته به انتخاب بین كارهای مهم و غیر مهم است، پس برای موفقیت تحصیلی:
۱- از كارهای غیر مهم صرف نظر كنید
۲- كارها را اولویت بندی كنید.
۳- راهزنان وقت را بشناسید.
۴- راههای ایجاد وقت را یاد بگیرید.

راهزنان وقت:
۱- صحبتهای كم اهمیت
۲- میهمانان ناخوانده
۳- مطالعه مطالب كم اهمیت و غیرضروری
۴- روشهای غیر صحیح و عادات نادرست مطالعه
۵- تلفنهای مزاحم و غیر ضروری
۶- نداشتن انضباط كاری
۷- سستی و بی ارادگی در تصمیم گیری
۸- دوباره كاری
۹- ناتوانی " نه " گفتن به خواسته‌های نابجا
۱۰ - نداشتن تمركز حواس
۱۱- عادت امروز و فردا كردن ۱۲- ترس از شكست

راههای ایجاد وقت:
۱- زنده كردن وقت مرده ( مثل زمانهایی كه در انتظار هستیم، زمانی كه در اتوبوس می گذرد و ... )
2- انجام كارها به طور همزمان
3- تنظیم كردن وقت خواب
4- كنترل بیشتر روی وقت تفریح
5- نه گفتن به درخواست‌های غیر مهم
6- عقب انداختن كارهای غیر مهم

منبع:
كتاب مدیریت زمان، آقای عبدالحمید سروش (ناشر مولف)

تكنیك یادگیری یك بار برای همیشه

چكیده: این روش كه یكی از قویترین روش‌های یادگیری است در سال 1996 توسط فردی به نام رابینسون ابداع شد. در این روش سعی بر این است تا با ایجاد زمینه ای در ذهن قبل از مطالعه، روند یادگیری فعال تر و آسان تر گردد. (SQ3R) مخفف این كلمات است: پیش خوانی (Survey)، سؤال سازی (Question)، خواندن (Read)، بازگویی و تعریف (Recite) و مرور (Review).


در ادامه به مراحل مختلف این روش اشاره می كنیم:

پیش خوانی:
درسی را كه می خواهید بخوانید، ابتدا پیش خوانی كنید. سعی كنید برای پیش خوانی از روش زیر استفاده نمایید:
- نگاهی سریع و گذرا به متن بیاندازید.
- نكات مهم و كلیدی را بیابید.
- سؤالات و تمرین‌های آخر درس را مرور كنید.
- پاراگراف اول و آخر و خلاصه درس را به شیوه ای گذرا بخوانید.


سؤال سازی:
در ذهن خود سؤالاتی راجع به موضوع درس بسازید. برای این كار می توانید:
- عناوین و تیترها را بصورت سؤال درآورید.
- از خود بپرسید: "راجع به این موضوع چه می دانم؟"، "معلم راجع به این موضوع چه چیزهایی می گفت؟" و سؤالاتی از این قبیل.

خواندن:
متن درس را بطور كامل بخوانید. در هنگام خواندن:
- به دنبال جواب سؤالاتی باشید كه در ذهن خود ساخته بودید.
- به سؤالات آخر درس جواب بدهید.
- زیر نكات مهم خط بكشید.
- اگر مطلبی را درست نفهمیده‌اید، دوباره آن را بخوانید.

بازگویی و تعریف مطالب:
بعد از آنكه خواندن یك بخش به پایان رسید، به بازگویی مطالب آن بپردازید.
- مطالب درسی را از حفظ برای خود تكرار كنید و یا خلاصه نویسی كنید.
- در تكرار مطالب از روشی كه متناسب با تكنیك یادگیری‌تان است، استفاده كنید و به خاطر داشته باشید كه هر چه بیشتر از حواس پنجگانه خود استفاده كنید، مطالب بهتر در حافظه‌تان جای می گیرد.

قدرت یادگیری سه برابر می شود با: دیدن، بیان كردن، شنیدن.
و این قدرت چهار برابر می شود با: دیدن، بیان كردن، شنیدن و نوشتن!


مرور مطالب:
بعد از آنكه مطالب را بطور كامل خواندید و برای خود بازگو كردید، نوبت به مرور مطالب می رسد.
- روز اول: بلافاصله بعد از مرحله تعریف و بازگویی، 5 دقیقه سریع مطالب را مرور كنید.
- 24 ساعت بعد: كتاب را ورق بزنید و به نكات مهم نگاهی بیاندازید، به مدت 5 دقیقه این كار را انجام دهید.
- یك هفته بعد: به مدت 5 دقیقه مطالب درسی را مرور كنید. برای مطالبی كه به نظرتان سخت تر است بیشتر وقت بگذارید.
- و به همین ترتیب هر چند وقت یك بار مطالب را مرور كنید تا هنگام امتحان به مشكلی برخورد نكنید.
به خاطر داشته باشید:

كسانی كه مطلبی را 6 بار پیاپی می خوانند در مقایسه با كسانی كه در 6 نوبت و هر بار 5 دقیقه. این كار را می كنند، درصد یادگیری كمتری دارند.
چرا كه در فواصل زمانی قدرت پردازش ذهن بالاتر می رود.

مطالعه مفید چگونه حاصل می شود؟


برای آن كه بتوانید بهتر مطالعه كنید ، به نكات زیر توجه نمایید:

1- مكان مطالعه: دانش آموزان در خصوص مكان مطالعه عادتهای متفاوتی دارند. مطالعه در منزل، پارك و كتابخانه عمومی از رایج‌ترین مكان‌های مطالعه محسوب می شوند. آنچه در این باره باید بدانید این است كه محیط و مكان مطالعه علاوه بر داشتن شرایطی چون سكوت و آرامش، باید تا حد امكان ثابت و بدون تنوع باشد.
اگر می خواهید واقعا با تمركز مطالعه كنید، باید سعی كنید كه خود را به محیط یكنواخت و ثابت عادت بدهید.
بنابراین فضاهای عمومی مانند پارك برای یك مطالعه جدی، مكان مناسبی محسوب نمی شوند. تغییرات مكرر در دكور اتاق و یا مكان نیز - چون مخل تمركز است - توصیه نمی گردد.

2- هدفمندی مطالعه: هدف‌مندی در مطالعه یعنی داشتن یك ذهنیت روشن و شفاف درباره اهداف، برنامه‌ها و پیش بینی‌های لازم. این موضوع را از زوایای مختلف می توان مورد بحث قرار داد. یك بعد مهم آن به نیات، ایده آل‌ها و انگیزه‌های شما بر می گردد. بعد دیگر آن به آرامش ذهنی و نظم رفتاری شما مربوط است. مسئله دیگر این است كه چقدر مهارتها و ظرافتهای لازم را در برنامه ریزی و به خصوص پیش بینی تغییرات به خرج دهید. یعنی اگر به دلیلی برنامه شما بهم بخورد چگونه مدیریت زمان می كنید.

3- آغاز هوشیارانه: هوشیاری یعنی داشتن یك آگاهی ارادی و به عبارت بهتر یعنی بیداری آگاهانه. بسیاری از ما به هنگام مطالعه بیداریم، ولی از هوشیاری لازم برخوردار نیستیم. برای داشتن هوشیاری لازم، وضو بگیرید، نیت كنید، برای یكی دو دقیقه چشمان خود را ببندید و افكارتان را بر روی كاری كه می خواهید انجام دهید متمركز كنید، مثل اینكه من در این لحظه با آمادگی كامل می خواهم مطالعه ام را شروع كنم. تمرین خودآگاهی و تقویت هوشیاری، كیفیت آغاز و ادامه را افزایش خواهد داد.

4- تفاوت‌های فردی: بر خلاف گفته‌ها و تبلیغات بعضی از مراكز، هیچ قانون كلی برای تعیین مقدار زمان لازم مطالعه وجود ندارد. چون افراد مختلف توان و حوصله و هوش متفاوت دارند. بنابراین مهم تر از آنكه ساعات مطالعه خود را افزایش دهیم، این است كه از مطالعه مان - هر قدر هم اندك باشد - بهترین و بیشترین استفاده را ببریم. پس به جای مقایسه مقدار ساعات خود با دیگران، از زمانهای مطالعه خود به طور مطلوب استفاده كنید.

5 - برنامه ای برای افزایش ساعات: اگر می خواهید كه ساعات مطالعه خود را افزایش دهید، دقت كنید كه نباید عجله كرد. چون هر رفتار در طول زمان به وجود می آید، تغییر رفتار نیز نیاز به زمان دارد. عجله و دستپاچگی در افزایش زمانهای مطالعه به نتیجه ای غیر از آشفتگی و اضطراب نخواهد انجامید.

6- تعیین خط پایه: مبنای افزایش ساعات مطالعه، ارزیابی وضع فعلی و تعیین خط پایه است. این كار بسیار آسان است و می تواند توسط خودتان یا یكی از اطرافیان انجام گیرد. برای یك هفته یا ده روز نموداری رسم كنید كه محور عمودی آن نشان دهنده دقایق و ساعات و بردار افقی آن نشان دهنده روزها باشد. در پایان روز آخر میانگین ساعات را محاسبه كنید. حال بر اساس توانایی‌های فردی خود و با یك روند منطقی در ماه اول 60 تا 90 دقیقه و در ماههای بعد به همین ترتیب ساعات بیشتری را به برنامه خود اضافه نمایید.

شرایط مطالعه بهتر

«بكارگیری شرایط مطالعه یعنی بهره‌وری بیشتر از مطالعه»
شرایط مطالعه ، مواردی هستند كه با دانستن ، بكارگیری و یا فراهم نمودن آنها ، می توان مطالعه ای مفیدتر و با بازدهی بالاتر داشت . در واقع این شرایط به شما یاد می دهند چگونه از زمانهای مطالعه ، بهره‌وری بالاتری داشته باشید . به شما می آموزند قبل از شروع مطالعه چه اصولی را به كار گیرید ، در حین مطالعه چه مواردی را فراهم سازید و چگونه به اهداف مطالعاتی خود برسید.

1- برای موفقیت در مطالعه ، باید درست آغاز كنید:
یعنی برنامه درسی خود را طوری تنظیم كنید كه از خواندن كتابها ، هدفی واضح و روشن را دنبال كنید .
- درسهای خود را طوری برنامه ریزی كنید كه هنگام مطالعه ، ابتدا كتابهای آسان را بخوانید ، نه كتابهای مشكل را.
- در هنگام مطالعه یك كتاب ، ابتدا از قسمت‌های آسان و جذاب شروع كنید و بعد به سراغ بخشهای مشكل تر آن بروید . این كار را می توانید با مرور قسمت‌های خوانده شده قبلی آغاز كنید. قسمت‌های آسان و جذاب علاقه شما را به خواندن افزایش می دهند.
- در برنامه ریزی درسی خود ، موضوع‌های مشابه را پشت سر هم قرار ندهید و آنها را یكی پس از دیگری مطالعه نكنید تا حد ممكن بین آنها فاصله بگذارید.
- اگر می خواهید چند كتاب را در یك روز مطالعه كنید ابتدا زمانهای خواندن و ترتیب قرار گرفتن آنها را مشخص كنید و بعد به مطالعه بپردازید .
- حتی المقدور برای یك كتاب بیش از دو ساعت وقت در نظر نگیرید . و زمانهای مطالعه را به مدتهای دو ساعته تقسیم كنید . تصور نكنید كه هر چقدر زمان مطالعه یك كتاب بیشتر باشد بهتر است بر عكس هر چقدر زمان كوتاه گردد و موضوع مورد مطالعه عوض گردد ، میزان یادگیری افزایش می یابد .
- اگر می خواهید در شش روز هفته ، شش كتاب بخوانید، هرگز هر كتاب را در یك روز نخوانید و برای شش روز ، شش كتاب در نظر نگیرید . بهتر است هر روز را به شش قسمت تقسیم كنید و در هر قسمت ، یك كتاب بخوانید و این روند را در شش روز هفته ادامه دهید .
- به روش تدریجی درس بخوانید ، یعنی در طول سال تحصیلی درس بخوانید و خواندن دروس را به شبهای قبل از امتحان موكول نكنید . مطالعه تدریجی و با تداوم در طول سال تحصیلی بسیار بهتر از مطالعه فشرده و با تراكم در چند روز قبل از امتحان است.

2- برنامه ریزی :
یكی از عوامل اصلی موفقیت داشتن برنامه منظم است»
برنامه ریزی صحیح این است كه چگونه از وقت و امكانات موجود حداكثر استفاده را ببرید . عدم برنامه ریزی صحیح باعث اتلاف وقت شده و بازده مطالعه بسیار كاهش می یابد .
نكته ای كه در این جا قابل ذكر می باشد اینست كه ، داشتن برنامه مهم است ولی مهم تر از آن اجراء برنامه است .
الف )برنامه ریزی درسی :
بهترین برنامه ریزی درسی، خود فرد است . یعنی هر شخص باید با توجه به شرایط روحی ، جسمی ، محیطی ، زمانی ،علاقه ، هدف ، نقاط ضعف و قوت خویش برای خودش برنامه ریزی كند .
ب ) كوتاه ، ساده و قابل اجراء بودن برنامه صحیح است .
یعنی هر قدر برنامه حجیم و سخت باشد تاثیر منفی بر روحیه فرد می گذارند و به خاطر پیچیدگی شان ، غالباً با شكست مواجه می شوند .هر قدر برنامه كوتاهتر و ساده تر باشد . شخص راحت تر آن را در زمان تعیین شده انجام می دهد. و تجربه ای موفق در زمینه برنامه ریزی كسب می كند . و این تجربیات موفق در رسیدن به موفقیت‌های بعدی تاثیر بسزایی خواهندداشت .
ج ) اجراء برنامه در زمان مشخص :
وقتی برنامه ای را نوشته‌اید . باید آن را درزمان مشخص اجرا كنید . اگر نظم خاصی در اجراء برنامه داشته باشید ، به راحتی می توانید به اهداف خویش برسید. كسانی كه نظم و ترتیب در اجراء برنامه را رعایت نمی كنند ، غالباً برنامه‌های آنان با شكست مواجه می شود .

3- نظم و ترتیب :
« اساس هر سازمانی به نظم آن بستگی دارد »
رعایت نظم از شرایط مهم مطالعه به حساب می آید . چرا كه نظم به ایجاد تمركز حواس كمك می كند. همچنین وقتی كه نظم بر پا شد ، یادگیری بهتر صورت می گیرد . اگر اتاق و میز مطالعه نامنظم باشد موجب حواس پرتی و اختلال در یادگیری می شود . توجه داشته باشید . هر جور كه مطالب را به حافظه بدهید ، بر همان اساس نیز می توانید آنها را بازیابی كنید .

4- حفظ آرامش :
« آرامش ضمیر ناخود آگاه را پویا و فعال می كند»
درسی را كه با آرامش بخوانید قطعاً بهتر می توانید بیاموزید ، برای آنكه بازده مطالعه خود را بالا ببرید ، در سخت‌ترین شرایط و حتی كوتاهترین زمان نباید مضطرب شوید و سعی كنید در این مدت كوتاه با آرامش خاطر مطالعه كنید. مطالعه بدون اضطراب و خونسردی كامل ، تاثیری بسیار مثبت در افزایش میزان یادگیری دارد. توجه داشته باشید كه حفظ خونسردی و آرامش ، هرگز به معنای بی خیالی و بی حالی نیست ، بلكه به معنی وضعیتی هوشیار همراه تمركز حواس و بدون دلهره است . روانشناسان معتقدند كه اضطراب كم برای مطالعه و موفقیت لازم است ، زیرا شخص را به تحرك و فعالیت وا می دارد و باعث می شود كه به طور جدی به درس خواندن بپردازد ، اما اگر این اضطراب از حد معمول خود خارج شود و استرس و دلهره در فرد ایجاد كند نه تنها مفید نیست ، بلكه مانع از فعالیتهای وی شده ، و حتی در جلسه امتحان مانع از یادآوری آموخته‌های شخص می شود . نكته ای كه باید به آن اشاره كرد این است كه در اغلب موارد ، اضطراب ناشی از تفكرات منفی شماست . وقتی كه نسبت به امتحان تصور منفی دارید، از آوردن نمره كم می ترسید ، عواقب قبول نشدن را در نظر می گیرید . در نتیجه تصورات منفی ، موجب اضطراب می گردند و اضطراب سدی در راه كارایی حافظه می گردد و این عمل خود اضطراب بیشتر را به دنبال خواهد داشت و نهایتاً اینكه این سیكل معیوب همچنان ادامه خواهد یافت .

5- استفاده صحیح از وقت :
«بنیامین فرانكلین می گوید : پس وقت را تلف نكنید زیرا زندگی از وقت تشكیل شده است »
استفاده صحیح از وقت و هدر ندادن آن بسیار مهم است .چرا كه زمان از دست رفته را نمی توان مجدداً باز یافت . زمان را نمی توان ذخیره كرد ، نمی توان خرید و یا فروخت و نمی توان از 24 ساعت دیگران قرض گرفت زمان سرمایه ای است كه اگر مورد استفاده قرار نگیرد ، از دست می رود در حالی كه یك سرمایه مالی این چنین نیست .
اگر منصف باشیم با كمی دقت و تامل در می یابیم كه مشكل اصلی كمبود وقت نیست ، بلكه در نحوه استفاده از آن است .

6- سلامت و تندرستی :
« عقل سالم در بدن سالم است »
سلامت جسمی و روانی در یادگیری تاثیر بسزا دارد.

7- تغذیه مناسب :
« تغذیه صحیح نقش مهمی در سلامتی دارد.»
غذا را به موقع و سر وقت بخورید ، از خوردن غذا در ساعت‌های گوناگون و بدون نظم و برنامه به پرهیزید . سعی كنید صبحانه و ناهار و شام را در ساعات معین بخورید . به برنامه غذایی خود نیز نظمی خاص بدهید .

8- تنفس صحیح :
« یكی از مهمترین اعمال بدن انسان ، تنفس است . » تنفس عمیق باعث می شود كه ما در هر نفس اكسیژن بیشتری را به شش‌های خود برسانیم . این اكسیژن به سلولهای مغزی كه خود ذخایر اكسیژن كمی دارند ، كمك می كند تا فعالیت بیشتری داشته باشند . افزایش فعالیت این سلولها یعنی پمپاژ بیشتر یونها بین دو سری غشاء سلول به خصوص برای یون‌های سدیم و كلسیم كه به خارج غشاء می روند و پتاسیم و كلر كه به داخل آن می آیند . هرگاه تغییرات غشاء نرون به نرون بعدی منتقل شود ، این تغییرات به نوبه خود مسیرهای جدیدی برای انتقال از راه مدارهای عصبی می شوند و وقتی این مسیرهای جدید برقرار شدند ، با تفكر ما فعال می شوند و خاطره‌ها را مجدداً تولید می كنند . این فرآیند كه حافظه نام دارد كاملاً به اكسیژن نیاز دارد . به همین دلیل است كه در هوای آلوده به دود سیگار و سایر گازهای سمی بازده یادگیری و حافظه به شدت كاهش می یابد. از سوی دیگر تنفس صحیح و عمیق باعث می شود كه سیستم ایمنی ما فعالتر شود . بنابراین حركات عضلانی و تنفس عمیق ، جریان لنفاوی را به راه می اندازد و باعث می شود كه گردش خون بهتر انجام شود ، خود لنف بهتر كار كند و سیستم ایمنی تقویت شود.

9- ورزش :
« ورزش كلید عمر طولانی است »
شما می توانید ورزشهای دلخواه خود را انتخاب كنید و در برنامه روزانه خود قرار دهید. به طور مثال پیاده روی یكی از ورزشهای مفید و مناسب و در عین حال بسیار ساده و برای عموم امكان پذیر است .
علاوه بر پیاده روی از ورزشهای مفید برای كسب تمركز فكر و پرورش حافظه « یوگا » است یوگا به معنای تمركز نیرو در اصطلاح هندی یعنی تمركز فكر و حواس . با انجام تمرینات یوگا می توانید تمركز حواس خود را بهبود بخشید .

10- استراحت مغزی :
« هنگامی كه خسته هستید ، مطالعه نكنید »
برای انجام كارهای فكری خصوصاً مطالعه باید مغز كاملاً آماده و سرحال باشد تا در به خاطر سپردن مطالب مشكل نداشته باشد . شما می توانید از روشهای مختلف و دلخواه خودتان برای رفع خستگی استفاده كنید ، اما یكی از روشهای مناسب برای رفع خستگی تنفس عمیق است . همچنین یك خواب سبك و كوتاه در مواقعی كه خیلی خسته هستید در برطرف كردن خستگی بسیار مناسب است.

11- خواب كافی :
« خواب فراگیری و حافظه را تقویت می كند»
یك خواب 8-6 ساعته معمولاً كافی است . بنابراین سعی كنید طوری برنامه‌های درسی خود را تنظیم كنید كه شبها حداقل 6 ساعت بخوابید تا مغز شما به اندازه كافی استراحت كند . همچنین خواب نیم تا یك ساعت ( ظهرها بعد از ناهار ) بسیار مناسب است.

12- درك مطلب :
« آنچه در حافظه بلندمدت باقی می ماند ، معنی مطالب است »
سعی كنید هنگام مطالعه ، مطالب را به خوبی درك كنید، تا بتوانید به راحتی آنها را به خاطر بسپارید . نكته ای كه در درك معنی تأثیر بسزا دارد و بازده مطالعه را بسیار افزایش می دهد ، یادداشت برداری مطالب خوانده شده است . یادداشت برداری در افزایش میزان یادگیری بسیار مؤثر است .

13- تشویق و پاداش :
«تشویق نیروهای ذهنی و روانی را به فعالیت وا می دارد»

14- شرطی شدن :
« شرطی شدن به تمركز حواس كمك می كند »
برای یادگیری و ایجاد تمركز حواس شرطی شدن نسبت به مكان و زمان مطالعه نقش مهم دارد . برای آنكه تمركز حواس راحت تر به دست آید و سریعتر برای آن آماده شوید ، باید به مكان و زمان مطالعه خود را شرطی كنید.

15-تحرك مغزی :
« هنگام مطالعه نباید كاملاً آرام نشست »
منظور از تحرك ، حركت كردن و راه رفتن در حین مطالعه نیست و یا هدف از حركت ، فعالیت زیاد بدنی نیست كه در این صورت نیز تمركز حواس مختل می شود و میزان یادگیری كاهش می یابد . اصولاً بهترین وضعیت برای مطالعه ، نشستن پشت میز است نه حركت كردن و راه رفتن . منظور از تحرك این است كه در حین مطالعه هر چند دقیقه ، یك بار حركتی كوچك داشته باشید تا گردش خون در مغز بهبود یابد و بهتر بتوانید مطالب را بیاموزید . حتی با چند حركت ساده سرو بدن می توانید از حالت ركودی و رخوت جلوگیری كرده و با تمركز بالاتری درس بخوانید.

16- اتاق مطالعه :
« اتاق مطالعه باید آرام باشد»
اتاق مطالعه باید ساكت و آرام و تا حد ممكن از عكس، پوستر و اشیایی كه موجب حواس پرتی می شوند . خالی باشد.
نور اتاق باید كافی و مناسب باشد. بهترین نور برای مطالعه روشنایی روز است . نور باید در سطح اتاق پخش گردد. بنابراین چراغ مطالعه برای درس خواندن مناسب نیست . نور نباید كم باشد . اتاق مطالعه باید از تهویه مناسبی برخوردار باشد.
در مطالعه فاصله چشم تا كتاب باید رعایت شد و فاصله مناسب حدود 40-30 سانتی متر است .
میز مطالعه باید از نظر ارتفاع وسعت و رنگ مناسب باشد.

17- زمان مطالعه :
واقعیت این است كه هیچ زمانی به طور دقیق و انحصاری برای مطالعه وجود ندارد .
زمان مطالعه بستگی به خودش دارد كه چه موقع از نظر جسمی و روانی آمادگی لازم را دارید .
نكته ای كه در مورد زمان مطالعه باید رعایت كنید استراحت چه قبل از مطالعه و چه بعد از مطالعه را باید در نظر گرفت .
نیم ساعت مطالعه و 5 دقیقه استراحت ، روش بسیار خوبی برای مطالعه كردن است . زیرا اولاً شما آستانه یادگیری را رعایت می كنید و ثانیاً با استراحت كوتاه ، فرصتی برای مغز در نظر می گیرید تا به تجزیه و تحلیل اطلاعات بپردازد باید یادآور شد كه نیم ساعت مطالعه و 5 دقیقه استراحت به این معنی نیست كه دقیقاً بعد از نیم ساعت مطالعه حتماً استراحت كنید حال اگر چند دقیقه این طرف و آن طرف شد ، اشكالی ندارد . اما بهتر است بیش از 45 دقیقه نشود.

منبع :
شرایط مطالعه ؛ مولف بیژن علی پور

1-فشرده خوانی لحظه های آخر به شما این امکان را می دهد تا مطالب مهم را به ذهن بسپارید.

2-در امتحان ها چه قبول بشوید و چه مردود، ارزش و اهمیت شما بیش از آن نمره ای است که بر روی یک برگ کاغذ می گیرید.

3-مطالعات نشان داده است که حتماً لازم نیست ضریب هوشی بالایی داشته باشید تا در امتحان موفق شوید، بلکه باید به خودتان و توانایی تان در انجام کارها اعتقاد داشته باشید.

4-چه قبول و چه مردود، زندگی در ماوراء امتحان ها هم وجود دارد.

5-به امتحان هم مانند فرصتی در زندگی بنگرید نه تهدیدی جدی.

6-هرگز با لباس راحتی و در رختخواب مطالعه نکنید؛ زیرا مغز شما احساس نخواهد کرد که در کارتان جدی هستید.

7-هنگام درس خواندن، دمای محیط اطرافتان را سرد نگه دارید؛ زیرا اگر اتاقتان گرم باشد و یا لباس های زیادی به تن داشته باشید، در گرمای زیاد سست می شوید و حتی ممکن است چرت بزنید.

8-برنامه ریزی به شما کمک می کند که بر ترس از ناشناخته ها غلبه کنید.

9-اگر به یکی از برگه های امتحانی خوب پاسخ ندادید، با مثبت اندیشی و برنامه ریزی برای امتحان بعدی سطح بازدهی خود را بهبود ببخشید.

10-و از همه مهمتر دشواری های دوران امتحان را با یاری گرفتن از خدا به نتایجی شیرین تبدیل کنید.

ویرایش و تلخیص:آکاایران

چگونه در کنکور موفق شویم

امسال هم مثل سال های گذشته آزمون سراسری دانشگاه ها برگزار می شود و میلیون ها جوان ایرانی برای رسیدن به دانشگاه به رقابت می پردازند. بحث کنکور دوباره داغ شده است و باز هم تب کنکور خیلی ها را گرفته و خانواده ها را تحت تأثیر قرار داده است.

هر ساله در همین ایام عده زیادی از جوانان کشور ما درگیر مسائل کنکور و اضطراب رسیدن به دانشگاه می شوند و همچنان در التهاب و تب و تاب بسر می برند. پدیده نه چندان خوشایند کنکور به گونه ای گسترده، دلهره آور و پیچیده شده است که اکثر خانواده ها را درگیر ساخته است و در شرایط حاضر اصلی ترین هدف آموزشی در اکثر دبیرستان های کشور عبور از سد کنکور و رسیدن به دانشگاه می باشد.

بازار کنکور آن قدر داغ شده که بخش های دولتی و خصوصی با برگزاری صدها کلاس، کانون، مجتمع، جزوات گوناگون، کتب درسی و... آنچنان فعالیت می کنند و با هم به رقابت می پردازند که دانش آموزان بیشتری را جذب کنند و آنها را آماده ورود به دانشگاه کنند گویی ورود به دانشگاه ها بدون مشارکت آنها امکان پذیر نیست...!

از درآمدهای کلان و سودهای قابل ملاحظه ای که این آموزشگاه ها بدست می آورند چشم پوشی می کنیم و در این مجال اندک به آن نمی پردازیم، اما آیا نمی توان تدبیری اندیشید که همه راه ها به کنکور ختم نشود و گزینش دانشجو و امکان ادامه تحصیل دانش آموزان در مقاطع بالای تحصیلی به شیوه ای مناسب و معقول فراهم آید و این همه اتلاف انرژی، وقت، سرمایه و فزونی اضطراب، دلهره، ناامنی روانی و پریشانی خاطر بوجود نیاید...؟!

دانشگاه آخر دنیا نیست
بدون دانشگاه هم زندگی ممکن است... مریم دانش آموز پیش دانشگاهی که به عقیده خودش روزهای سختی رامی گذراند با گفتن این جمله اضافه می کند با اینکه می دانم دانشگاه آخر دنیا نیست و بدون تحصیلات عالیه هم می توان زندگی کرد و موفق شد، اما باز هم دلهره کنکور و رسیدن به دانشگاه تمامی وجود من را پر کرده است و متأسفانه در ذهن خود به این مسئله فکر نمی کنم که «شاید قبول نشوم» بلکه به خود می گویم باید حتماً از این سد کنکور بگذرم و به دانشگاه راه پیدا کنم.
وی می گوید: من درس خواندن را دوست دارم و اگر خدا بخواهد می خواهم هر طور که شده ادامه تحصیل بدهم ولی اگر امسال قبول نشوم می دانم که در روحیه ام تأثیر بدی خواهد گذاشت و شاید سال آینده با همین انگیزه و روحیه نتوانم درس بخوانم و امکان موفقیتم کمتر می شود؛ بنابراین تصمیم گرفتم امسال به طور جدی درس بخوانم و به یاری خداوند حتماً موفق شوم.

سهیل دانش آموز پیش دانشگاهی دبیرستان علوی نیز در این زمینه می گوید: علت همه هیجان ها و اضطرابی که برای وارد شدن به دانشگاه در بین کنکوری ها ایجاد شده مسئله رقابت با دیگر همکلاسان و فشار خانواده ها و جامعه است. وی اضافه می کند: متأسفانه جامعه ما جامعه ای مدرک گرا شده و چنین تصور می شود که اگر کسی مدرک لیسانس و دکترا گرفت در جامعه از ارزش و اعتبار خاصی برخوردار است و همه مشکلات برای او تسهیل می شود، در صورتی که دانشگاه شخصیت نمی آورد؛ بلکه علم انسان را اضافه می کند و انسانیت هر کسی بستگی به اخلاق، تعهد و ارزش هایی دارد که در زندگی بدست آورده است.

این دانش آموز توصیه ای به والدین دارد و می گوید: از پدر و مادرها می خواهم که فرزندان خود را درک کنند و برای ورود به دانشگاه این همه به آنها فشار وارد نیاورند و بگذارند که بچه هایشان علم را به خاطر معنویت، کسب علم وآگاهی بیاموزند نه گرفتن مدرک و پست و مقام...!
واقعیت این است که در این آشفته بازار کنکور و تب دانشگاه بیشتر از دانش آموزان والدین آنها هستند که در معرض اضطراب و فشارهای روانی و اجتماعی قرار گرفته اند و دلهره موفق نشدن فرزندشان در دانشگاه تمام زندگی آنها را تحت تأثیر قرار داده است.

و در این میان والدینی که از عهده شهریه بالای آموزشگاه های کنکور برنمی آیند وضعیتی بسیار بغرنج تر و دلهره آورتر دارند، چراکه اگر فرزندشان نتوانست در کنکور موفق شود، همیشه احساس ندامت و افسردگی خواهند کرد، متاسفانه تبلیغات وسیع کنکورگری در جامعه ما به گونه ای انجام می شود که بسیاری از اولیا حتی آنان که فرزندان باهوش و باذکاوت دارند چنین تصور می کنند که اگر آنها را در کلاس های کنکور ثبت نام نکنند امکان موفقیت شان کم خواهد شد و همین مسئله آنها را نگران می کند.

هشدار به داوطلبان کنکور
با نزدیک شدن به زمان برگزاری آزمون های سراسری شاهد افزایش تبلیغات کنکور در رسانه های جمعی کشور هستیم در حالی که داوطلبان باید کاملا هوشیار باشند و تحت تاثیر شگردهای مختلف تبلیغاتی عده ای از افراد و موسسات سودجو قرار نگیرند.
کلاس های به اصطلاح آمادگی کنکور با تبلیغات وسیع چنان هیاهو و سروصدایی راه می اندازند و فضایی را به وجود می آورند که به دانش آموزان این چنین القا کنند که راه ورود به کنکور با مجوز آنها صادر می شود، در حالی که با برنامه ریزی مناسب، فعالیت مستمر و حمایت و پشتیبانی خانواده از نظر تامین محیط امن و آرام برای دانش آموز می توان از این سد به راحتی گذشت.

تنها راه موفقیت داوطلبان کنکور مطالعه دقیق کتابهای درسی دوره دبیرستان است و داشتن اتکاء و اعتماد به نفس در موفقیت بسیار تاثیر دارد، بنابراین یاری رساندن آموزشگاه های آزاد و ضرورت ثبت نام در آنها چندان در موفقیت دانش آموز تاثیر ندارد. آنچه مهم است همت و اراده خود دانش آموز است و بس.
از سوی دیگر این پیشه آن قدر نان آور شده است که صاحبان کلاس های تقویتی و آمادگی برای کنکور هر ساله برای کسب درآمد بیشتر از خدمات جمعی از معلمان رسمی و مجرب دبیرستان ها استفاده می کنند و با تبلیغات رسمی و برگزاری کنکورهای آزمایشی به جلب مشتری بیشتر می پردازند، به طوری که کمتر جمعه ای است که شاهد برگزاری چنین کنکورهای آزمایشی نباشیم.

شرایط موفقیت در کنکور
یکی از مهمترین عوامل موفقیت در کنکور دور کردن هرگونه اضطراب دلهره و نگرانی و متقابلا حفظ آرامش، خونسردی، اعتماد و اتکاء به نفس است.
برای دستیابی به موفقیت باید دانش آموز مجموعه عوامل بیرونی و درونی را برای خود تسهیل کند تا به آرامش واقعی برسد. نقش والدین در این زمینه بسیار مهم است چرا که به وجود آوردن یک محیط آرام، امن، بی سروصدا و به دور از هرگونه تنش و اضطراب می تواند در درس خواندن فرزندان موثر باشد. علاوه بر تسهیلات مادی و فیزیکی که باید در اختیار دانش آموزان قرار بگیرد، والدین باید شرایط روانی فرزندشان را در نظر بگیرند و از آوردن فشار به او که حتما باید تو قبول شوی، اگر قبول نشدی... و از این قبیل تنش ها جدا خودداری کنند چرا که عواقب وخیمی دارد. هر سال بعد از اعلام نتایج کنکور در لابلای صفحه حوادث روزنامه ها می خوانیم که کنکور اولین قربانی خود را گرفت... یا خودکشی به خاطر عدم قبولی در کنکور و... بنابراین والدین بهتر است به فرزندانشان بگویند که کنکور اولین و آخرین راه زندگی شما نیست و موفق شدن مستلزم تلاش زیاد وچند بار زمین خوردن و بلند شدن است و نباید ناامید شوید. یا اینکه به او بگویند؛ ما می دانیم که تو تلاش خودت را کرده ای و حالا هر نتیجه ای که بگیری از ارزش و اعتبار تو ذره ای کاسته نخواهد شد و ما امیدواریم شاهد موفقیت تو در سایر عرصه های زندگی باشیم. این نوع حمایت ها بر قبول شدن دانش آموز تاثیر فراوانی خواهد گذاشت.

در واقع با چنین نگرشی می توان فرزندان را در مقابل نه تنها کنکور بلکه هر شرایط سختی در زندگی بیمه کرد و او را قادر به رفع مشکلات ساخت. طبیعی است که فرد در این شرایط کنکور را واقعه ای تهدیدکننده، مهیب و ترسناک نخواهد دانست.
از سوی دیگر خود دانش آموز هم باید آستین همت را بالا بزند و با توکل بر خداوند بر تلاش و کوشش خود بیفزاید. مطالعه کتابهای درسی مقاطع دبیرستان و کتابهای کمک آموزشی کافی است و احتیاجی به شرکت در تمامی کلاس های کنکور و تقویتی و... نیست، اگر خود دانش آموز پشتکار قوی و عزمی جزم داشته باشد و مطمئن باشد که با همین امکانات موجود می تواند موفق شود.
نباید از این واقعیت غافل شد که اکثر رتبه های اول کنکور در سالهای مختلف، دانش آموزانی از شهرستانها و روستاهایی بوده اند که از امکانات کلاسهای کنکور و... برخوردار نبوده اند، ولی به موفقیت چشمگیری دست یافتند.